Kształtowanie młodego człowieka najlepiej odbywa się w rodzinie. Prawidłowy rozwój pod względem psychicznym i społecznym jest
uwarunkowany środowiskiem w jakim wychowuje się dziecko. Tworzą je rodzice i inni członkowie rodziny. Prawidłowo funkcjonująca rodzina w przeciwieństwie do dysfunkcjonalnej jest gwarantem pomyślnego
rozwoju i wychowania dziecka do życia w społeczeństwie.
Zadaniem rodziców i opiekunów jest wyposażenie go w potrzebne cechy, pozwalające na efektywne realizowanie oczekiwań społeczności, w której żyje, wynikających z zajmowanych przez nie pozycji i spełnianych w przyszłości ról społecznych. Rodzina jest miejscem, gdzie dziecko nawiązuje więzi, otrzymuje miłość, poczucie akceptacji
i bezpieczeństwa.
Przyjęcie dziecka do rodziny zastępczej wymaga od osób podejmujących się tej roli nie tylko wiedzy i empatii, ale także akceptacji zachowań dziecka i umiejętności pracy z nim nad traumami, których wcześniej doświadczyło.
Wychowanie dziecka w rodzinie zastępczej przebiega podobnie jak
w rodzinie naturalnej, z tym, że wymaga wzbogacenia o te zadania, które zostały zaniedbane przez rodziców biologicznych. Przyjęcie dziecka do rodziny jest związane ze stworzeniem mu warunków do uczenia się, kształtowania jego osobowości, nabierania przekonań
o świecie, jego wartościach i zasadach życia oraz formowania jego tożsamości i wzorców zachowań.
W rodzinie traktowanej jako miejsce, które wpływa na rozwój
i dobre funkcjonowanie dziecka, konieczne jest traktowanie go w sposób sprzyjający budowaniu poczucia godności i wartości osobistej. Respektowanie tego jest bardzo ważne w procesie wychowawczym, ponieważ buduje poczucie własnej wartości w dziecku.
W prawidłowo funkcjonującej rodzinie więź rodzinna opiera się na
miłości, zaufaniu, wzajemnej życzliwości, przyjaźni, pozytywnej
komunikacji oraz atmosferze umożliwiającej samorealizację. Nawiązywanie więzi buduje się na akceptowaniu dziecka bez względu na jego zachowanie.
Na rodzicach zastępczych spoczywa zadanie wprowadzenia tych zasad i zachowań, których dzieci nie otrzymały w swoich biologicznych
rodzinach. Powinni oni kształtować u dziecka odpowiedzialność,
umiejętność samodzielnego podejmowania decyzji oraz ustalać
i egzekwować formę i zasady wzajemnego szacunku do siebie. A także
wyznaczać obowiązki domowe, w których dziecko będzie uczestniczyć oraz rzeczy, za które będzie odpowiedzialne.
W pełnieniu funkcji wychowawczej coraz większego znaczenia nabiera zapewnienie dzieciom, w zależności od potrzeb, możliwości uczestniczenia w zajęciach o charakterze terapeutycznym
i resocjalizacyjnym. W procesie wyrównywania u dzieci różnego rodzaju niedoskonałości ważny jest także sposób, w jaki się on odbywa oraz wyczulenie i umiejętność reagowania rodzica zastępczego na indywidualne potrzeby dziecka.
Najlepszymi metodami pracy z dziećmi są: rozmowa i wspólne spędzanie czasu, pomoc w nauce i codziennych czynnościach, chwalenie dzieci za ich osiągnięcia, indywidualne podejście w pracy
z dzieckiem oraz zajęcia dodatkowe, w których dzieci mogą się rozwijać.
Podsumowując, nawet, jeśli rodzina zastępcza nie zastąpi dziecku
w pełni utraconej rodziny naturalnej i nie uchroni go przed poczuciem krzywdy z powodu odtrącenia przez własnych rodziców, to należy przypuszczać, że pozytywne skutki wychowawcze przeważą nad negatywnymi.
Dziecko wychowujące się w rodzinie zastępczej wzrasta w środowisku bliższym życiu rodzinnemu i społecznemu, niż to ma miejsce w domu dziecka.